Adres
Plac Pokoju
Świdnica
Dolnośląskie
Świdnica
58-106
Poland
Plac Pokoju w Świdnicy
Panowanie dynastii Habsburgów oraz przemiany związane z reformacją i wojną trzydziestoletnią pozostawiły w Świdnicy jedną z najcenniejszych pamiątek historii i architektury jaką jest Kościół Pokoju usytuowany na placu Pokoju. To wyjątkowe miejsce jakim jest plac Pokoju objęte zostało szczególną opieką Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO, której zadaniem jest propagowanie zabytków wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego.
Kościół Pokoju
To właśnie Kościół Pokoju jest jednym z trzech zabytków UNESCO znajdujących się na całym Dolnym Śląsku. Nazwę swą zawdzięcza on kończącemu wojnę trzydziestoletnią pokojowi westfalskiemu. Podczas wojny protestantom odebrano możliwość wyznawania ich wiary oraz posiadania kościołów, dopiero po wojnie katolicki cesarz Ferdynand III Habsburg wyraził zgodę na wybudowanie jednego kościoła w stolicy każdego z księstw Śląska : Świdnicy, Jaworze i Głogowie. Mogły one powstać wyłącznie poza murami miasta, na ściśle odmierzonym dwustu krokami terenie oraz w czasie dwunastu miesięcy. Gorszej jakości miały być też materiały : drewno, piasek, słoma i glina. Dzięki wyjątkowemu zaangażowaniu wszystkich wiernych od najbiedniejszych chłopów po bogatą szlachtę i prośbom o wsparcie finansowe europejskich dworów protestanckich, do których zwracali się synowie ówczesnego pastora, budowę udało się ukończyć na czas i według wyznaczonych rygorystycznych warunków.
W 1656 r. wmurowano kamień węgielny oraz dokumenty, a niespełna rok później poświęcono kościół.
Wrocławski architekt Albrecht von Säbisch wzniósł na planie zbliżonym do krzyża greckiego drewniany szkielet budynku, który wypełniony został słomą i gliną, a na tej bazie z drewnianych desek i detali zbudowana została cała wyjątkowa świątynia. Przez lata przestrzeń kościoła powiększała się o dobudowywane kolejne loże dla rodzin szlacheckich, z osobnymi wejściami i dzięki temu dziś budynek posiada aż 27 drzwi, z których w dni powszednie otwarte są jedynie od strony wschodniej prowadzące do wnętrza przez Halę Chrztów. Główne przestronne wejście od strony południowej otwierane jest wyłącznie w niedzielę lub podczas koncertów, a nad nim są widoczne cyfry składające się na datę 1652, w którym to roku luteranie otrzymali zgodę na budowę. Kościół Pokoju z zewnątrz surowy w formie, olśniewa przepychem barokowego wnętrza. Na biegnących przez dwie kondygnacje emporach wspartych potężnymi filarami, zawisły herby rodowe szlachty, epitafia i portrety, tablice cechowe. Loże przeznaczone niegdyś dla arystokracji i zamożnych mieszczan zdobione w rzeźbione girlandy z kwiatów i owoców, wieńce, malowidła i herby; drewniane epitafia i portrety zmarłych ozdobione kunsztownymi obramowaniami; liczne figury aniołów, malowidła na sklepieniach, wszystko to można podziwiać godzinami wypatrując ukrytych w półmroku detali. Na szczególną uwagę zasługuje kilkukondygnacyjny niezwykle bogaty ołtarz z figurami świętych i symbolami religijnymi oraz ambona dłuta artysty Gottfrieda Augusta Hoffmanna z umieszczoną na balustradzie czteroczęściową klepsydrą. Ambona niedawno została odrestaurowana i odzyskała swoje naturalne barwy z początków istnienia. Doskonała akustyka kościoła sprzyja muzyce wokalnej i instrumentalnej rozbrzmiewającej podczas organizowanych w jego wnętrzach koncertów, między innymi w cyklu odbywającego się tam co roku Międzynarodowego Festiwalu Bachowskiego.
Centrum Promocji i Partnerstwa UNESCO
Plac Pokoju to nie tylko kościół, choć zajmuje w nim centralne miejsce.
W lewym skrzydle bramy wejściowej w murze otaczającym plac znajduje się Dom Dzwonników, odremontowany dzięki wsparciu unijnemu, będący siedzibą Centrum Promocji i Partnerstwa UNESCO. Od 30 listopada 2012 roku mieści się w nim unikatowa wystawa dzieł sztuki i kultury związanych z Kościołem Pokoju, które oryginalnie stanowią część ekspozycji innych polskich i niemieckich muzeów, a przez kilka miesięcy można je podziwiać zgromadzone w jednym miejscu. XVII i XVII-wieczne naczynia liturgiczne, księgi, muzykalia, pamiątki po pastorach, obrazy, mosiężne misy, bezcenne Biblie i rzeźby. Na ścianie umieszczono figury aniołów w trzech fazach renowacji, począwszy od surowego drewna z licznymi śladami działania czasu, aż po finalny efekt świetności. Na szczególną uwagę zasługuje bezcenny podróżny zestaw z kielichem i haftowanym obrusem umieszczony w drewnianej inkrustowanej szkatule. Ciekawostką jest krzyż pogrzebowy z polichromowanego drewna z rzeźbioną czaszką i wielki srebrny krucyfiks na okazałej drewnianej podstawie.
Niedawno odkryte zostały unikalne zbiory ponad ośmiu tysięcy woluminów stanowiących jedno z największych archiwów luterańskich w Polsce. Dwieście Biblii z czerpanego papieru oprawionego w drewno i tłoczoną skórę, bezcenne starodruki których powstanie datuje się nawet na początek XVI wieku, listy, zdjęcia, kroniki.
Na razie dostępne są jedynie dla naukowców i konserwatorów, w przyszłości będzie można je oglądać w cyfrowej bibliotece Kościoła Pokoju i w czytelni która ma powstać na plebanii. Ten barokowy budynek znajdujący się w sąsiedztwie kościoła każdego lata gości w swym otoczeniu artystów i mieszkańców Świdnicy na wspólnych warsztatach twórczych, plac Pokoju jest również miejscem wielu innych ciekawych spotkań, wystaw i koncertów, organizowanych przez żonę księdza Waldemara Pytla – Bożenę. W klimatycznej kameralnej atmosferze Broccafe – kawiarence otwartej w Domu Stróża przy bramie, można skosztować pralinek w złotych pudełkach z herbem Szwecji, pierników z tłoczonym wizerunkiem Kościoła Pokoju, wyśmienitej czekolady, kawy i tostów z serem pleśniowym, a także zobaczyć autentyczny fragment ściany szachulcowej z wypełnieniem z gliny i sieczki, pozostawiony w tym miniaturowym przytulnym wnętrzu.
Taki sam fragment z umieszczonym na nim autentycznym oknem krosnowym zabezpieczonym z jedną oryginalną szybą, znajduje się w Domu Stróża, będącym miejscem ekspozycji. W oddaleniu stoi dzwonnica o konstrukcji szachulcowej, wzniesiona pół wieku po zbudowaniu kościoła, gdy już nie obowiązywały surowe zakazy. Dzwon znajduje się w głównej części Kościoła Pokoju. Wokół świątyni rozciąga się cmentarz z tysiącem grobów o bogato zdobionych płytach, otoczonych kutymi ogrodzeniami. Ukryte w zieleni, ozdobione rozpiętymi wełnianymi pajęczynami – dziełem koronczarek powstałym podczas jednego z warsztatów. Najcenniejsze zostały poddane konserwacji i wyeksponowane w pobliżu kościoła. Plac Pokoju ze swoim niepowtarzalnym klimatem był inspiracją dla powstania powieści z cyklu „Pan Samochodzik i Biblia Lutra” oraz filmu „Tajemnica Pastora”.
Galeria zdjęć z 2013 roku.
